Automatyzacja procesów badawczych w badaniach jakościowych

Badania jakościowe przez długi czas nie podlegały procesom automatyzacji. Badacze byli zmuszeni do manualnej pracy z materiałem. Nie można było go sparametryzować w taki sposób, w jaki ma to miejsce w badaniach ilościowych (poza drobnymi wyjątkami, jak na przykład przegląd literatury czy nazewnictwa plików lub katalogów w projekcie).

Jednak aktualnie jakościowy materiał badawczy coraz częściej podlega automatyzacji procesów badawczych. W konsekwencji zadania takie jak transkrypcja, automatyczna analiza wywiadu, kodowanie i ustrukturyzowanie raportów są wykonywane programowo, a badacz pełni funkcję nadzorcy.

Przetwarzanie mowy – błyskawiczny rozwój automatyzacji transkrypcji w badaniach

Jeszcze do niedawna programy służące do transkrypcji nie miały najlepszej reputacji. Do poprawnego działania wymagały świetnej jakości nagrania oraz dużej staranności ze strony rozmówców. Prowadziło to często badaczy do wniosku, że lepiej nie podejmować próby automatyzacji transkrypcji w badaniach i samodzielnie spisać całą rozmowę, szczególnie w przypadkach prac terenowych. Do tego dochodziły trudności związane z brakiem obsługi języka polskiego i słabymi możliwościami autokorekty kontekstowej w programach do transkrypcji.

W ostatnich latach jednak poczyniono znaczne postępy w przetwarzaniu mowy w związku z rozwojem dziedziny uczenia maszynowego, a następnie sieci neuronowych. Implementacja głębokiego uczenia pozwoliła przekroczyć programistom poziom prostego przekładu zapisu dźwiękowego na tekst ciągły i zbliżyć się do efektów pracy badacza. Umożliwiło to automatyzację procesów badawczych.

Popyt na automatyzację transkrypcji

Obecnie na rynku znajduje się wiele programów służących do transkrypcji – samodzielnych lub istniejących w postaci modułów w ramach większego zbioru aplikacji. Ich popularność nie zaskakuje. Dobrze zrealizowana automatyzacja transkrypcji w badaniach stanowi ogromne ułatwienie w pracy socjologa, szczególnie przy dużej ilości materiału do analizy.

Jakość tych narzędzi jest zróżnicowana: od darmowych programów dostępnych przez przeglądarkę po aplikacje wykorzystujące sprofilowane modele sztucznej inteligencji z wysoką liczbą parametrów (dla zobrazowania skali – model GPT-5 od OpenAI korzysta z blisko 500 miliardów parametrów).

Automatyczna transkrypcja FGI – koniec z ręcznym dzieleniem głosów

Wśród najnowszych trendów w automatyzacji przetwarzania mowy należy wyróżnić automatyczną transkrypcję FGI (Focus Group Interview – fokusów). Pozwala ona na szybką pracę z grupowymi wywiadami jakościowymi dzięki automatycznej identyfikacji mówców. Od razu w pliku transkrypcji następuje podzielenie treści na poszczególne osoby. Co więcej, taka funkcjonalność przydaje się, gdy korzystamy później z automatycznej analizy wywiadów.

Pomoc algorytmów przy analizie wywiadów

Jeszcze bardziej wymagającym zadaniem jest automatyzacja choćby części procesu analizy wywiadów (indywidualnych lub grupowych). O ile automatyczne kodowanie nie budzi zaskoczenia (chociaż zazwyczaj programy do niego stworzone nie obsługują poprawnie języka polskiego), to wątpliwości może rodzić możliwość analizy czy przeglądu treści wywiadów. W tym przypadku trzeba dokonać wyraźnego podziału na:

• proste algorytmiczne analizy języka jako zbioru danych (słowa-klucze, powtarzające się frazy);
• jakościowe próby rozumienia wywiadów autorstwa modelu językowego lub proponowane przez niego kierunki interpretacyjne.

Automatyczna analiza wywiadów na życzenie – ślepa uliczka badań jakościowych

Pokusa nadmiernego wykorzystania programów wykorzystujących sztuczną inteligencję w tym zakresie jest wysoka z uwagi na duże pole do redukcji pracy. Niestety, opieranie się na narzędziach typu ChatGPT w celu wykonania jakościowej automatycznej analizy wywiadów jest ryzykowne. Generatywna sztuczna inteligencja (GenAI) wciąż ma tendencje do tworzenia nieistniejących treści oraz zbytnio usiłuje dostosować się do oczekiwań rozmówcy, czyli bardzo często halucynuje. Nawet zaawansowane techniki tworzenia specjalistycznych zapytań (prompting) nie redukują całkowicie złych nawyków modeli językowych, a praca badawcza nie pozwala na taki margines błędu.

Dlatego wyspecjalizowane narzędzia mają istotną przewagę nad rozwiązaniami przeznaczonymi do tworzenia treści każdego rodzaju. To one stanowią najlepszą odpowiedź na pytanie: jak przyspieszyć analizę badań jakościowych?

proNote Research – bezpieczne i efektywne narzędzie automatyzacji procesów badawczych

Proponowane przez nas rozwiązanie odpowiada na przedstawione wyżej wyzwania. proNote Reasearch, poza tym, że z założenia dba o normowane prawnie kwestie bezpieczeństwa danych, to jeszcze skupia wszystkie najistotniejsze mechanizmy automatyzacji pracy z danymi jakościowymi, od przetwarzania mowy po finalizację raportowania.

Ponadto potrafi zaproponować najlepsze metody zgodnie z praktykami badawczymi, a więc automatyzuje również procesy na poziomie metodologicznej organizacji. Dzięki temu badacz lub badaczka, zamiast pracy nad kontrolą procesu, może przeznaczać więcej czasu na to, co najistotniejsze, czyli na pogłębioną interpretacja wyników.

Zaawansowany moduł automatycznej transkrypcji

Aplikacja proNote Research posiada rozwinięte funkcje automatyzacji transkrypcji w badaniach. Bezproblemowo radzi sobie z językiem polskim. Można z niego korzystać przy wywiadach grupowych z uwagi na obsługę automatycznej transkrypcji FGI. Co więcej, program umożliwia łatwe odniesienie się do wybranych momentów nagrania przez znaczniki czasowe. W ten sposób można natychmiastowo zweryfikować dany cytat lub poprawność sformułowanego wniosku.

Odpowiedzialna analiza wywiadów i rzetelne raporty

Aplikacja proNote Research oferuje:

• generowanie ustrukturyzowanych raportów według wskazanych standardów (zarówno dla pojedynczych sesji, jak całych projektów);
• szereg narzędzi do zautomatyzowanej analizy wywiadów i doboru odpowiednich metod analitycznych – przy jednoczesnej kontroli procesu przez pytania badawcze.

W przeciwieństwie do typowych dużych modeli językowych, sztuczna inteligencja obecna w proNote Research nie jest skupiona na subiektywnej interpretacji dostosowanej pod spełnianie oczekiwań użytkownika (a więc potwierdzania jego myśli), a służy możliwie najbardziej bezstronnej analizie treści i wychwytywaniu detali.

Bezpłatny okres próbny – sprawdź możliwości proNote Research

Jeśli chcesz sam/sama poznać zalety narzędzia proNote Research – sprawdź je podczas bezpłatnego okresu próbnego. Zobacz, w jaki sposób przyspieszy Twoje badania jakościowe.

‍